नुकतंच दुभाषा हे पुस्तक वाचण्यात आलं. सुदान राष्ट्रातील सत्य अशा घटनेवर आधारित हे पुस्तक आहे. ती घटना अजुनही भूतकाळ न होता वर्तमान काळातच आहे. हा विशेष दखल घेण्याजोगा मुद्दा. शिवाय मूळ पुस्तकाच्या आशयाला कुठेही धक्का न लागू देता केलेला चपखल अनुवाद हाअनुभवण्याजोगा आहे. अनुभवण्याजोगा कारण पुस्तक केवळ वाचलं जात नाहीत तर ते अनुभवलं जातं. मूळ प्रतिभासंपन्न सत्यकथेला मराठीत उतरवताना भाषेचं अवडंबर न माजवता चपखलरित्या संपूर्ण कथा आपल्यासमोर उलगडत जाते. अनेकदा असं वाटतं, की आपण तिथेच आहोत सारं काही प्रत्यक्ष अनुभवतो आहोत. सत्यकथेची ताकद इतकी जबरदस्त आहे, की आपला दृष्टिकोन बदलायला त्यामुळे नक्कीच मदत होते. हे पुस्तक वाचून मला तरी स्वत:ची वैचारिक भूमिका अधिक प्रगल्भ व सजग झाली आहे. हे जाणवतंय. मेहता प्रकाशनामुळे घरबसल्या इतर कुठलीही भाषा न शिकतादेखील देश-विदेशीची सुख-दु:ख, संस्कृती, आचार-विचार हे सारं आपल्यापर्यंत पोहोचतंय ही एक विशेष उल्लेखनीय बाब आहे. माणसाला माणूस म्हणून स्वीकारण्याचा संस्कार होईल तो याच पुस्तकातून. एक अतिशय सुंदर कलाकृती. वास्तवात आणणाऱ्या ‘दुभाष्याचे’ शतश: आभार. ...Read more

मानवी परिस्थिती आणि जीवन यांच्याकडे पाहण्याची एक शैली अस्तित्ववादाशी निगडित आहे. माणसाच्या परिस्थितिविषयी, मानवी अस्तित्वाच्या स्वरुपाविषयी आणि माणसानं कसं जगावं याविषयी काही मूलभूत प्रश्न अस्तित्ववादी उपस्थित करतात. हे वाचा-बोलायला ठीक वाटतं, पण मुळत आपल्या अस्तित्वावर घाला पडतो, भवताल बेचिराख होऊ लागतो, तेव्हा मग फार फार आतून गलबलून येतं... कासावीस वाटतं नि आपण जिवंत का आहोत, असा प्रश्न पडतो. हाच प्रश्न दाऊद हॅरीला पडला नि त्यानं अनुभवकथन केलं ते ‘द ट्रान्सलेटर’ या पुस्तकाच्या माध्यमातून. त्याचा हा अनुवाद केलाय अजित कुलकर्णी यांनी. ज्येष्ठ चित्रकार चंद्रमोहन कुलकर्णी यांच्या लक्षवेधी मुखपृष्ठापासून हे अनुभव कथन लक्षवेधी ठरतं. दाऊद हॅरीच्या कथनाचं सारं सारच जणू या रेखटनातून प्रतिबिंबित होतं. पाठोपाठ येतो तो दाऊदचा फोटो नि त्याची संक्षिप्त ओळख. मग वाचता येतात ते या पुस्तकाविषयीचे अभिप्राय. खुद्द दाऊदची प्रस्तावना नि अनुवादकाच्या दोन शब्दांनी मूळच्या अरब कथनाविषयी आपल्याला कोणत्या क्लेशदायी अनुभवांना सामोरं जावं लागणार याची उत्सुकता वाढते. जेमतेम चारेक पानांचं एक एक प्रकरण असलं तरीही त्यातल्या मजकुरामुळं नि त्यातल्या अर्थवाही शब्दांनी हलून जायला होतं. हॅरी हा सुदान देशातील डारफर प्रांताचा रहिवासी. वंशानं तो तिथल्या झेंघवा या भटक्या जमातीचा प्रतिनिधी. अरब नि आफ्रिकन वंशाचे लोक डारफरमध्ये गेली हजारो वर्षे गुण्यागोविंदाने एकत्र राहत होते, पण गेली काही वर्ष डारफरमध्ये भयंकर असा वंशविच्छेद सुरु आहे. वंशानं स्वत:ला उच्च समजणाऱ्या अरब वंशियांना मूळ आफ्रिकन बांधव नकोसे झालेत. आफ्रिकनांना त्यांच्याच भूमीतून हाकलले जातेय. गाव-वस्त्यांवर हल्ले करुन त्यांना क्रूरपणं मारण्यात येतंय. अशा वेळी प्रथम बळी पडतो तो स्त्रिया नि लहान मुलींचा. दाऊदला भेटणाऱ्या-दिसणाऱ्या प्रत्येकीची हकिगत वेगळी आहे. वृद्धांचा गाव न सोडण्याचा निर्धार नि त्यापायी त्यांचा हकनाक मृत्यु वाचून हळहळ वाटते. निर्वासितांच्या छावण्यांतली, सीमाभागांतील अनेकांच्या कहाण्या वाचून सुन्न व्हायला होतं. स्वत: दाऊद नि त्याचं कुटुंबही या साऱ्या अत्याचारांचा बळी ठरलेय. मात्र आपलं दु:खं मागं सारुन त्यानं आपल्याला येणाऱ्या इंग्रजीच्या बळावर इतरांसाठी शक्य तो मदतीचा हात पुढं केलाय. वृत्त्तपत्र, दूरचित्रवाहिनी आणि स्वयंसेवी संस्थांच्या माध्यमातून दुभाष्याची भूमिका बजावत त्यानं आपलं काम सुरु ठेवलंय. इतक्या भयानक दु:खाच्या प्रवाहातून जाताना नि इतकी भयाण परिस्थिती अनुभवूनही दाऊदची भाषा सौम्य आणि संयम आहे. ना कुठं दु:खाचं प्रदर्शन ना शोकाचं अवडंबर. तथाकथित आधुनिक जगाला या साऱ्या उलथापालथींचा फारसा मागमूस नाही, हे जाणवल्यावर तो सल जणू दुभाष्याच्याच भूमिकेतून दाऊद हे कथन करतो. ही क्लेशकारक कहाणी असली तरीही दाऊदची दुर्दम्य आशा नि इच्छाशक्ती आपल्यालाही नकळत बळकटीच देऊन जाते. ...Read more