बालकामगार ही समाजाला लागलेली कीड आहे. शिक्षण हक्क कायदा होऊनही आज अनेक मुलं शाळेऐवजी कामावर आपली उपस्थिती लावताना दिसताहेत, एकूणच त्यांचं बालपण हे हिरावून घेतलं जातयं. हाच विषय केंद्रस्थानी ठेवून लक्ष्मीकांत देशमुख यांनी बालकामगार या विषयाविरोधात आपलया हातातील प्रत्येक `टूल` वापरले आहे, असंच म्हणावं लागेल. प्रशासकीय अधिकारी म्हणून काम करत असताना, हातातलं बळ त्यांनी या विषयासाठी पुरेपूर वापरलं. अक्षरश: कार्यकर्त्यासारखं काम केलं. हाच विषय आता कादंबरीच्या माध्यमातून देशमुख यांनी मांडला आहे. त्यामुळंच ही कादंबरी त्यांच्यातल्या संवेदनशील लेखकाची तर आहेच; पण त्यांच्यातल्या प्रशासकीय अधिकाऱ्याची व कार्यकर्त्याचीही आहे. बालकांचा काम न करण्याचा अधिकार आज पायदळी तुडवला जातो आहे. ही कादंबरी म्हणजे त्या विरूद्धचा वैचारिक आणि भावनिक एल्गार आहे, असं प्रस्तावनेतच नमूद करून देशमुख यांनी आपल्या देशातून बालमजुरीचं समूळ उच्चाटन व्हावं ही आशाही बाळगली आहे. या प्रश्नाचं समूळ उच्चाटन होण्याच्या प्रक्रियेतली ही कादंबरी आहे, असं म्हटलं तरी वावगं ठरू नये. ...Read more

फादर, आम्ही बालमजूर चांगल्या उबदार बालपणाला तर पारखे होतोच, पण आमची स्वप्नंही हरवून जातात; नव्हे चोरीला जातात. हे मालक आमच्या स्वप्नांवर दरोडा घालून आम्हांला स्वप्नवंचित करतात. मला सर्व बालकामगारांना त्यांची हरवलेली स्वप्नं पुन्हा द्यायची आहेत, चांगलया आनंदी बालपणाची आणि उज्ज्वल भविष्याची ; त्यासाठी ही स्वप्नभूमी. ज्या–ज्या मुलांचं बालपण खेळ आणि शाळेत जात नाही, त्यांना तो हक्क मिळवून देत आनंदी बालपण देण्यासाठी माझी ‘स्वप्नभूमी’ संस्था काम करणार आहे. भारतातून बालमजुरी प्रथेने समूळ उच्चाटन व्हावे, म्हणून एक संस्था स्थापन करून एकेकाळी बालमजूर असलेल्या अरूणने केलेल्या संघर्षाची कहाणी म्हणजे ‘हरवलेले बालपण.’ ...Read more