आताच संत चोखामेळा यांच्या जीवनावरील कादंबरी "जोहार मायबाप जोहार"ही वाचून संपवली। मंजुश्री गोखले यांनी ही सुंदर,मनोवेधक कादंबरी लिहिली आहे।मला संत चोखामेळा यांच्याबद्दल फारच थोडी माहिती होती। अगदी मोजके अभंग माहिती होते।पण या कादंबरीने त्यांचा मनाला पळ पाडणारा,डोळ्यात वेळोवेळी पाणी उभे करणारा जीवनपट उभा केला।लहानपणची अंधुक आठवण आहे-गावातील संडास स्वच्छ करायला माणसे यायची त्याची।आता आठवले तरी काटा येतो अंगावर आणिएक माणूस दुसरया माणसाला इतका हीन कसा लेखू शकतो याची शरम वाटते।लेखिकेने तो सगळा काळ इतका सुंदर चितारले आहे।चोखोबांचं रोजचं जीवन,पदोपदी आलेल्या अडचणी, समाजाकडून झालेले भयंकर हाल आणि या सगळ्यातून त्यांचा विठ्ठलावरचा अढळ विश्वास आणि ती निस्वार्थ ,निष्पाप,निर्मळ भक्ती। नमन,शतशहा नमन चोखोबा तुम्हाला। ...Read more

हे पुस्तक विक्रीकरता उपलब्ध झाल्यावर केवळ आठ दिवसातच वाचायला मिळालं. लोकसखा ज्ञानेश्वर वाचलं असल्यामुळे संतांबद्दल पुस्तकं वाचावीशी वाटत होतीच. त्या उत्सुकतेपोटी जोहार मायबाप जोहारदेखील हाताळायला घेतलं आणि पहिल्या पानापासून जाणवली ती लेखिकेची आत्मियत, तळमळ. एकदा हातात घेतलेलं पुस्तक खाली ठेवलं, तेच मुळी अर्धा प्रहर रात्र उलटून गेल्यावर. सरळसोप्या भाषेत लिहिलेली चोखामेळ्याची ही गोष्ट काळजाला स्पर्शून गेली. सारखं वाटत राहिलं, की का अशी जीवघेणी उपेक्षा त्यांच्या वाट्याला यावी? का अशी जन्माने जात ठरावी? अनंत प्रश्न, रडून थकलेले डोळे आणि चोखामेळोबद्दलच्या तीव्र सहानुभूतीने गच्च भरलेले मन यापैकी कुणाचं पारडं जड होतं ते जाणण्यात उरली रात्र सरली. पहाटे मात्र जाणवलं एक समाधान. एक सुंदर कलाकृती वाचायला मिळाल्याचा आनंद. विस्मृतीच्या पडद्याआड गेलेल्या या भक्तश्रेष्ठाच्या जीवनाबद्दल अतिशय सुरेख माहिती मिळाली आणि प्रकर्षाने जाणवलं की समाजव्यवस्थेमुळे काही विशिष्ट जातीच्या लोकांना काय काय सोसावं लागलं. पुस्तकातील वेदनेचा भाग जितका भिडतो तितकाच विठोबा-रुक्मिणीमधील बंध भावतो. मंजुश्रीतार्इंनी इतकी सुंदर कलाकृती निर्माण केली आहे. भक्तीचा इतका अप्रतिम अविष्कार प्रसवला आहे, की वाटतं, त्यांनी संत चरित्र हा एकमेव उद्देश समोर ठेवावा आणि बहुप्रसवा व्हावे. ...Read more

नुकतेच एक चांगले पुस्तक वाचनात आले, `जोहार माय बाप जोहार`. या कादंबरीत चोखामेळा यांचा संपूर्ण जीवनपट उलगडून दाखवला आहे. भारताच्या संतपरंपरेतील एक रत्न म्हणजे संत चोखामेळा. अस्पृश्य समाजात जन्म घेऊन विठ्ठल या देवतेची निस्सीम भक्ती करणारा हा संत. त्याकळात पुरोहित वर्गाचे विशेषत: बडव्यांचे प्राबल्य असताना कुठलीही कटुता न येऊ देता मरेपर्यंत आपली विठ्ठलाशी असलेली तन्मयता त्याच्या जीवनपटात दिसते. विठ्ठलाचा हार चोरल्याचा आरोप हा चोख्याच्या आयुष्यातला सर्वात दु:खद प्रसंग. दलित असूनही त्याच्या अभंगातून डोकावणारा अभ्यास थक्क करून जातो. अविनाशी आत्मा हा विषय त्याच्या अभंगातून अतिशय सहजपणे हाताळलेला दिसतो. त्याच्या जीवनातील प्रत्येक प्रसंग अतिशय हृदयस्पर्शी शब्दांत वर्णन केला आहे. त्याचे अभंग, सेवा, संत सहवास, संतांनी केलेली पाठराखण या सर्वच गोष्टींचा उल्लेख यात आला आहे. कादंबरीचा हृद्य शेवट वाचताना मन भरून आले. प्रकाशकांनी चांगले साहित्य मूल्य असलेली अशी पुस्तके वाचकांना द्यावीत ही अपेक्षा. ...Read more

आपण लिहिलेलं ‘जोहार मायबाप जोहार’ पुस्तक वाचलं. वाचता वाचता वेचता येणारं लिखाण भासलं. वाचकाला पुढे खेचत नेणारी लेखणी आपली शैली सुखावणारी. त्याच वेळी डोळ्याला धारा लावणारी. चोखोबा मुळात एक उपेक्षित वर्णातील त्यामुळे त्यांचेवर लिहिणारे आजच्या परिस्थिती कमी. बरं आपण हातात घेतलेला हा विषय आपला परिचय करून देणारा भावतो. आपली मांडणी, प्रत्येक प्रसंग शिवाय कोल्हापूरचे असून त्यांचे मूळगाव (मेहुणा) बुलढाणा जिल्ह्यातील शब्दाची मांडणी लिहिताना ‘डफ’ झाली त्यामुळेच भक्तीचा रंग चढला. कालातीत ग्रंथावर भाष्य करणारे लेखक पुढे येतात अन् अप्रतिम दस्तऐवज वाचकासमोर मांडतात यात त्यांचं अभिनंदनीय कर्म श्रेष्ठ ठरतं. ...Read more