मांजराची सावली भयकथासंग्रहात जयश्री कुलकर्णी यांनी वेळोवेळी लिहिलेल्या निवडक भयकथांचा समावेश आहे. भयकथा, गूढकथा, रहस्यकथा यांच्या वाट्याला सहसा महिला जात नाहीत, परंतु कुलकर्णी यांनी लेखिका म्हणून कुठलेही क्षेत्र स्वत:ला वर्ज्य मानलेले नाही. सामाजिक,कौटुंबिक कथांबरोबरच मनोविश् लेषणात्मक कादंबरी, ललित लेख एवढेच नव्हे तर वास्तुशास्त्र, पर्यटन, विज्ञान यावरही लेखन केले आहे आणि निरनिराळ्या वृत्तपत्रांतून तसेच मासिकांतून त्यांचे हे लेखन छापून येत आहे. साठ-सत्तर रहस्यकथा त्यांनी लिहिल्या आहेत. कुठल्याच एका लेखनाविषयाशी बांधिलकी ठेवणे मला रुचत नाही... असे त्या म्हणतात. अमुकच विषय किंवा लेखनप्रकर जमतो असा न्यूनगंड त्यांना कधी वाटला नाही. उलट वेगवेगळे वाङ्मयप्रकार हाताळावेसे वाटले, लेखनात साचेबंदपणा येऊ नये असा प्रयत्न त्यांनी केला. रहस्यकथा आणि गूढकथा हे लेखनप्रकार जुळ्या भावंडांसारखे आहेत असे त्यांना वाटते. तंत्र आणि मांडणी करताना वैचारिक भूमिका मात्र पूर्णतया वेगळी असावी लागते. मांजराची सावली या पुस्तकाच्या प्रस्तावनेत कुलकर्णी म्हणतात, भीतीचे किंवा घाबरण्याचे आणि घाबरवण्याचे आकर्षण माणसाला लहानपणापासूनच असते... तरीही लहान मुलांना अपरिपक्व वयात भूतकथा, भयकथा सांगू नयेत किंवा वाचायला देऊ नयेत. बालवाचक बौद्धिकदृष्ट्या पूर्ण विकसित झाला, आयुष्याकडे बघण्याचा त्याचा दृष्टिकोन सक्षम झाला, तसेच श्रद्धा आणि अंधश्रद्धा यातील फरक त्याला समजू लागला तरच भयकथा, भूतकथांमधील कल्पनाविश् वाला सामोरा जायला तो तयार झाला असे म्हणता येईल. मांगल्यावरच्या श्रद्धेचा पाया भक्कम असायला हवा. थोडक्यात, थोड्या वेळेपुरते रोमांचक अनुभवातून जाणे वेगळे आणि कायमच मनात अनाकलनीय भीतींचे ओझे बाळगून जगणे वेगळे. चुकीच्या कल्पनांच्या प्रभावाखाली जगणारी काही प्रौढ माणसेही अमंगल शक्तींचे अस्तित्व, देवदैवतांच्या आराधनेतील कडक नियम किंवा ताण उरावर बांधून जन्मभर जगतात. हे निश् चितच धोकादायक आहे. प्रत्येक सुजाण व्यक्तीने याचे भान ठेवायला हवे. कुलकर्णी यांच्या भयकथा या स्वयंर्स्फूत, स्वतंत्र आहेत आणि त्यांच्या केंद्रस्थानी कल्पनाव्यूहांचे वेगवेगळे नमुने आढळतात. मांजराची सावली ही कथासंग्रहाला शीर्षक पुरवणारी कथा. डॉ. मनोजकडे त्यांचे क्लबमधले मित्र नेमाडे येऊन एक अजब तक्रार करतात, आमच्या घरातील रेडिओच्या जागी फ्लॉवरपॉट, गोल टीपॉयच्या जागी आयताकृती टीपॉय, साडेसहा फुटी कपाटाच्या जागी पाच फूट उंचीचे कपाट अशा वस्तू आहेत. त्या कशा बदलल्या गेल्या हेच कळत नाही. एके रात्री धाकटी मुलगी झोपेतून उठून स्वप्नात भयंकर मांजर दिसतेय म्हणू लागली... मी स्वत: एकदा तिच्या डोक्यावरून हात फिरवत असताना मला तिची सावली भिंतीवर दिसली. ती सावली मांजराची होती.. हे सर्व काय चाललंय तेच कळत नाही...डॉ. मनोज याला आपल्या काकांकडून टेलिट्रॅन्सफॉर्मेशनची विद्या मिळालेली असते आणि अमंगल शक्तींच्या तसेच अघोरी मांत्रिकापासून संरक्षण होण्यासाठी एक संरक्षक कवचही त्याच्या शरीराभोवती तयार केलेले असते. आपल्या योगसाधनेचे सर्व सामर्थ्य एकवटलेला एक नीलमणीही काका त्याला देतात. शुद्ध आचरण आणि परमेश् वराची सेवा करीत राहा असे सांगून ते आपल्या संग्रहातील दुर्मिळ वैद्यकीय व इतर पुस्तकांचीही व्यवस्था पहा असे सांगतात. त्यानंतर त्यांचे देहावसान होते. नेमाडे यांच्या घरात टेलिट्रॅन्सफॉर्मेशनचा प्रकार होत असणार हे मनोजच्या लक्षात येते. तो नेमाडे यांच्या शेजारी नव्यानेच एक भाडेकरू रहायला आल्यावर या प्रकारांना सुरुवात झाली असे नेमाडे म्हणतात. तेव्हा त्या शेजाऱ्याला डॉ. मनोज भेटतो... हा शेजारी म्हणजे अंगद... त्याच्याकडे आपल्या काकांची काही पुस्तके मनोजला दिसतात... ती रद्दीवाल्याकडून घेतली आहेत असे अंगद सांगतो... त्यावरून त्याने टेलिट्रॅन्सफॉर्मेशनची विद्या आत्मसात केलेली असते आणि नेमाडे यांचा सावत्रभाऊ असल्याचा दावा करून तो म्हणतो, ‘तुमच्या मुलीचं मांजरात रुपांतर झालं तरी तिचं मन आणि बुद्धी मात्र माणसाचीच राहणार... मला 25 हजार दिले तर मी माघार घेईन...’ डॉ. मनोजवर तो अशुभ शक्तीद्वारे हल्ला चढवू पाहतो. परंतु नीलमण्यामुळे मनोजवर काही परिणाम होत नाही. अंगद म्हणतो, ‘आता तू वाचलास. पण माझ्या शक्तीची कल्पना तुला आली असेल. माझ्यापासून दूर पहा...’ अंगदच्या या धमकीने डॉ. मनोज त्याचा बंदोबस्त करण्यासाठी आपल्या विद्येचा वापर करतो. सुधीराच्या शरीरावर आपल्या डोळ्यातून निघणारे विशिष्ट किरण केंद्रित करतो. मांजराच्या शरीराचे उपरे आणू वेगवेगळे होऊन, आसपास वावरणारे मूळ अणू आपली जागा घेतात आणि सुधीरा पूर्ववत होते... तिच्या शरीराभोवती मनोज संरक्षक कवच तयार करतो. ही कथा इथेच संपत नाही. अंगद हा सुधीराला पळवून नेतो आणि कालभैरवीच्या देवळात तिचा नरबळी देऊ पाहतो. नेमाडे डॉ. मनोजकडे मदतीसाठी येतात... मनोज नीलमणी खिशात टाकून बघतो तर नेमाडे यांच्या जागी एक पांढरट विरविरीत आकार दिसतो... स्वत:भोवती संरक्षक कवच तयार करून मनोज निघतो... अंगदने नेमाडेंच्या रूपात अशुभ शक्तीला पाठवले आहे हे तो ओळखतो आणि अंगदचा डाव त्याच्यावर उलटवतो. अंगदला न मारता टेलिट्रॅन्सफॉर्मेशनद्वारे त्याच्या शरीरातले अणू-परमाणूत रुपांतर करून ते सर्व दिशांना पसरवून टाकतो. बळीच्या चौथर् यावरील स्त्रीला मुक्त करतो आणि ‘तू आता घरी जाशील आणि घडलेला सर्व प्रकार विसरून जाशील’ असाही संदेश देतो. टेलिट्रॅन्सफॉर्मेशनची कल्पना वापरून ‘मांजराची सावली’ या कथेची उभारणी केली गेली आहे. चक्रव्यूह’ या कथेच पाच वर्षांपूर्वी पुराणवस्तू संशोधन करताना रुपाली मध्यप्रदेशच्या जंगलातल्या स्टडी टूरच्या वेळी तेथून आणलेल्या वस्तूंपैकी एका चपट्या डबीला अपशकुनी मानत असते. त्या डबीत कसले तरी चूर्ण असते आणि पाठीमागे विचित्र लिपीत काहीतरी कोरलेले असते. तिचा विश् वासू नोकर चंदन ती डबी उघडतो आणि त्यानंतर बेपत्ता होतो तेव्हा रुपाली आपला मित्र विभाकर याला बोलावून ती डबी दाखवते. विभाकर म्हणतो, ‘ही डबी पंडितरावांना दाखवायला हवी. ते तिचे रहस्य शोधून काढतील.’ पाच वर्षांपूर्वीच्या त्या स्टडी टूरमध्ये रुपाली तिचे प्रा. सिन्हा व इतर सहकारी मित्र यांना जंगलात राहणारी एक आदिवासी तरुणी भेटलेली असते. डॉ. सिन्हा यांना ती डबी सापडलेली असते आणि नंतर ते मृतावस्थेत आढळतात... पंडितराव ही पूर्वकहाणी ऐकून, या डबीत एक दुर्दैवी आत्मा बंदिस्त असावा असा तर्क करतात आणि मंत्राने मारलेले पाणी त्या डबीवर टाकतात. त्याबरोबर ती डबी टणटण उड्या मारू लागते. एक पुरुषी किंकाळी ऐकू येते, ‘मला त्रास देऊ नको.’ ‘मी तुला मुक्ती देणार आहे, तू कोण आहेस?’ तेव्हा आवाज येतो, ‘मी सोमदत्त. चारशे वर्षांपूर्वी मी सेनापती होतो. बादशहाच्या बेगमचे प्रेम माझ्यावर जडले. पण तिच्या दासीने घात केला. बादशहाने माझे डोके धडावेगळे केले. बेगमेलाही ठार केले आणि मला म्हटले मी तुझ्या आत्म्याला कायमचे जखडून ठेवणार आहे. तुझ्या अस्थिंचे चूर्ण करून ते डबीत बंदिस्त करणार आहे. बेगमेच्या प्रेताबरोबर ही डबी राहील.’ पंडितराव त्याला आश् वासन देतात, ‘सोमदत्त, मी तुझ्या अस्थिचूर्णावर धार्मिक संस्कार करून तिचे योग्य जागी विसर्जन करीन. तुला मुक्ती मिळवून देईन.’ ...पंडितरावा रुपालीला घेऊन त्या मध्यप्रदेशातील जंगलात जातात. त्यांनाही ती झोपडी-तिच्यासमोर एक व्यक्ती दिसते... ती व्यक्ती म्हणजे चंदन असते... रुपाली हाक मारते... पण पंडितराव म्हणतात, ‘हा चंदन नाही. ही एक अमानवी शक्ती आहे... तू रिंगणात पाऊल ठेवू नकोस...’ नंतर पंडितराव खुलासा करतात, ‘सोमदत्ताची ती डबी दोनशे वर्षांपूर्वी एका युवतीने उघडली. तिच्या आत्म्याला थडग्यापाशी पहारा देत बसण्याची वेळ आली. नंतर प्रा. सिन्हा यांच्यावर ती पाळी आली... आता त्यांची जागा चंदनने घेतलीय... हे दुष्टचक्र आहे.’ ...या कथेच्या शेवटी आणखी एक आश् चर्य प्रकट होते. हा सोमदत्त कोण, ही रुपाली कोण? त्यांचे पूर्वजन्मीचे ऋणानुबंध कसे असतात. त्याचा केवळ निर्देश येतो आणि कथा संपते. मसुरीच्या ग्रीन व्ह्यू हॉटेलमध्ये डॉ. दिवाण यांच्या पत्नीचा खून केल्याच्या आरोपावरून प्रा. जयवंत नामजोशी यांना पोलीस कोठडीत डांबले जाते. तो खून नामजोशींनी केलेला नाही. डॉ. दिवाण यांची व नामजोशींची गाठ त्या हॉटेलातच पहिल्यांदा पडली. नरबळी’मधील गूढरम्य वातावरण संन्यासी मांत्रिक देवीपुढे आत्मसमर्पण करायला निघालेला चक्रधर आणि पंडितराव विभाकर यांनी त्याला वाचवण्याचा केलेला प्रयत्न... त्यामुळे चिडलेला संन्यासी... त्या संन्याशावर तुटून पडलेले वखवखणारे आत्मे... पंडितराव त्या संन्याशावर अंत्यसंस्कार करून त्याला मुक्त करतात... हे पंडितराव ‘विषारी विळखा’ या कथेतही पुन्हा भेटतात. अमितावर प्रेम करणाऱ्या सोमनाथचा खून करून त्याचे प्रेत कारंजासाठी खणलेल्या खड्ड्यात पुरण्यात येते. अमिताचे लग्न होते. तिच्या वडिलांना वेड लागते. अमिताला वेगवेगळे भास होऊ लागतात. पंडितराव तिला घेऊन... त्या सोमनाथच्या आत्म्याला आश् वासन देतात, तुझी काही इच्छा असेल तर ती पूर्ण करायचे वचन देते... तुझ्या बायकामुलांना सुखाचा घास मिळेल अशी व्यवस्था करते. कारंजाखाली पुरलेल्या तुझ्या देहावर योग्य ते धार्मिक संस्कार करते. ...आणि बागेतले कारंजे उद्ध्वस्त होते. तेथे एक सांगाडा सापडतो. पंडितरावांची कामगिरी फत्ते होते. मांजराची सावली ...Read more