THIS VOLUME SHEDS LIGHT ON AN ERA FROM THE PRE-PESHWA PERIOD TO THE DECLINE OF THE MARATHA EMPIRE. EVERYTHING FROM BALAJI VISHWANATH`S ENTRY INTO THE MARATHA KINGDOM, HIS RELATIONSHIP WITH SHAHUMAHARAJ, THE PESHWA ATTIRE HE RECEIVED, HIS ACHIEVEMENTS, THE JOURNEY FROM BALAJI VISHWANATH TO BAJIRAO II EXPLAINING THE RISE TO THE FALL OF PESHWA EMPIRE IS INCLUDED IN THIS VOLUME. BESIDES THIS, ACHIEVEMENTS OF THOSE PESHWAS, POLITICAL SITUATION DURING THEIR REIGN, BATTLES FOUGHT BY THEM, PESHWA-CHHATRAPATI RELATIONS, INTERNAL QUARRELS AMONG THE PESHWAS, BATTLE OF PANIPAT, BARBHAI`S MALICIOUS ACTIONS, OCCASIONAL BATTLES WITH THE BRITISH, TREATIES CONCLUDED, MAHADJI SHINDE`S ACHIEVEMENTS, HIS CLOSE FIGHT WITH THE BRITISH, SELF-CREATED HEGEMONY IN THE NORTH, HOLKAR`S PROWESS AND ON OCCASION TORN APART BY SELF-RIGHTEOUSNESS, POLITICS REVOLVING AROUND BADSHAHAS IN DELHI ETC. IS COVERED AS WELL. ALMOST A CENTURY OF HISTORY IS UNFOLDED IN THIS VOLUME THAT IS BACKED BY CONTINUITY, DEEP STUDY AND CONTEXT. SO THIS DOCUMENT OF ONE HUNDRED AND FIFTY YEARS OF HISTORY IS NOT ONLY USEFUL FOR SCHOLARS AND RESEARCHERS, BUT COMMON READERS WILL ALSO LIKE IT.
पेशवाईपूर्व कालखंडापासून ते मराठेशाहीच्या अस्तापर्यंतच्या कालखंडावर प्रकाश टाकणारा हा खंड आहे. बाळाजी विश्वनाथचा मराठेशाहीत प्रवेश, शाहूमहाराजांशी असलेले त्याचे संबंध, त्याला मिळालेली पेशवाईची वस्त्रे, त्याचं कर्तृत्व, बाळाजी विश्वनाथ ते दुसरा बाजीराव असा पेशवाईच्या उदयापासून ते अस्तापर्यंतचा प्रवास या खंडात अंतर्भूत केला आहे. त्या-त्या पेशव्याची कामगिरी, त्यांच्या कारकिर्दीतील राजकीय परिस्थिती, त्यांनी लढलेल्या लढाया, पेशवे-छत्रपती संबंध, पेशवाईतील अंतर्गत लाथाळ्या, पानिपतचे युद्ध, बारभाईचे कारस्थान, इंग्रजांशी वेळोवेळी झालेल्या लढाया, झालेले तह, महादजी शिंदे यांचे कर्तृत्व, त्यांनी इंग्रजांशी दिलेला निकराचा लढा, उत्तरेत स्वत:चा निर्माण केलेला दबदबा, होळकरांचा पराक्रम आणि प्रसंगी स्वामिनिष्ठेला फासलेला हरताळ, दिल्लीतील बादशहांभोवती फिरणारं राजकारण इ. जवळजवळ शंभर-सव्वाशे वर्षांचा इतिहास या खंडातून सलगतेने, अभ्यासपूर्णतेने आणि ससंदर्भ उलगडला आहे. तर शंभर-सव्वाशे वर्षांच्या इतिहासाचा हा दस्तावेज अभ्यासकांसाठी, संशोधकांसाठी तर उपयुक्त आहेच; पण सर्वसामान्य वाचकांनाही आवडेल असा आहे.