‘संभोग से सन्यास तक’ या पुस्तकाने खळबळजनक प्रसिद्धी मिळविणाऱ्या रजनीशांभोवती एक वेगळेच वलय निर्माण झाले. भोगवादातून येणाऱ्या निवृत्तीवर रजनीशांचा भर राहिला. सर्वसाधारण समाजाला अशी निवृत्ती यायला भोगवादाचा कळस गाठावा लागतो आणि अशी परिस्थिती पाश्चात्त् देशात असल्याने तेथे रजनीशांचे विचार रुजले आणि विस्तारले. त्यांच्या ‘द न्यू डॉन’ या इंग्रजी पुस्तकाचा छान अनुवाद प्रज्ञा ओक यांनी केलाय. या पुस्तकातील निवेदनशैली, भाषेचा पुâलोरा आणि प्रसंगांची मांडणी लक्षात घेतली तर व. पु. काळे हे रजनीशांच्या प्रेमात का पडले या प्रश्नाचे उत्तर मिळते. ओशोंच्या विचारांचे फुटाणे ‘नवी पहाट’मध्ये तडातड उडतात. काही शिष्यांनी प्रश्न विचारलेत आणि ओशोंनी त्यांची उत्तरे दिली आहेत अशा स्वरुपाचे हे पुस्तक ‘नवी पहाट’ आहे. ईश्वराला कोणतेही नामानिधान न देता केवळ त्याच्या अस्तित्त्वाची चिकित्सा करणे हेच ओशोंचे वैशिष्ट्य दिसते. ध्यानधारणा करणे यावर त्यांचा भर दिसतो. मनाला तसे करताना येणाऱ्या दैनंदिन अडचणींवर मात करण्याचे उपाय सुचवताना ओशो उदाहरणे भरपूर प्रमाणात देतात. एकंदर अकरा सत्रांमध्ये तीसेक प्रश्न उत्तरित झालेले आहेत. आयुष्याचा साकल्याने अभ्यास करण्याचा मार्ग आपणास आपला वेदांत सुचवितो. अभ्यासाने सगळ्याच गोष्टी साध्य होतात. धर्म, जात, लिंग, वंश इ.च्या पार जाणारं ओशोंचे तत्त्वज्ञान आहे. मार्टिन ल्यूथर किंगने आपल्या अहंकाराची वाढ केली. जे घडणार आहे ते नैर्सगिकरित्या घडून येऊ द्या. आपल्या आत डोकावून तेथील प्रकाश, शांतता, फुललेली फुलं पहा. ध्यानधारणा करताना ‘मन’ या गोष्टींकडे दुर्लक्ष करावं. आपल्या आनंदासाठी वेडं होणं हे शहाणं होण्यापेक्षा केव्हाही चांगलं. प्रगाढ शांती आणि कुठल्याही इंधनाशिवाय चालू असणारा आत्मप्रकाश जिथे आहे ते सत्याचे ठिकाण! तुलना न करता मिळवलेला सन्मान म्हणजे आत्मसन्मान. शांती प्रस्थापित करण्यासाठी राजकारणी माणसांचा पाठिंबा काढा. तुमच्या शरीराला त्याचं स्वत:चं म्हणून एक शहाणपण आहे, त्याचा उपयोग करा. सद्विचार, परमोच्च आनंद, निर्भयता आणि अमरत्व या गुणांनी युक्त असं तुमचं शाश्वत जीवन! प्रत्येक उत्तरातून नवीन प्रश्न निर्माण होत असतो आणि प्रक्रिया कधीही न संपणारी आहे. ध्यानधारणा ही आपलं अस्तित्त्व शांतीपूर्ण होण्यासाठीची एक पद्धत आहे. मी कोण आहे? हा प्रश्न हाडीमांसी खिळला पाहिजे आणि सावलीसारखा सतत चालत असला पाहिजे. जितकं ज्ञान वाढेल त्या प्रमाणात अज्ञानाची जाणीव वाढत जाते. चिंतनशील माणूस कुणाच्याच अधीन नसतो, तर तो फक्त आतल्या प्रकाशाच्या शोधात असतो. स्वत:चे प्रदर्शन मोडू नका. ही वाक्ये आहेत प्रस्तुत पुस्तकातली. शिष्यांना पडणाऱ्या प्रश्नांची उत्तरे देण्याच्या निमित्ताने आयुष्याच्या ईप्सितावर भाष्य करताना ओशोंनी वरील विचार मांडले आहेत. ईश्वराच्या निराकार रूपाकडे त्यांची विचारधारणा वाहताना दिसते. हिंदू तत्त्वज्ञानातील विचार जास्त संख्येने आढळतात. ईश्वर आपणच आहोत ही कल्पना अधोरेखित केलेली आहे. अडचणींवर मात करण्यासाठी मनाचे सहाय्य घेणं हा गीतेतला प्रमुख विचार आहे आणि ओशो काही वेगळे मांडत नाही. फक्त काळानुसार त्यांच्या विचारांची मांडणी बदललेली आहे. विविध उदाहरणं, साध्या गोष्टीतून काढणारा अर्थ, मनाला भावणारा युक्तिवाद, स्वत:ला तपासण्यासाठी दिलेल्या कसोट्या आणि वाटा इ. वैशिष्ट्यांमुळे आणि प्रवाही अनुवादामुळे पुस्तक वाचनीय आहे. ...Read more