* Front & back cover images are for illustration purposes only and the price of book is sold separately.
Quantity
Buying Options:
  • Ebooks:
  • Print Books:
YOU AND ME, EVERYONE IS THE MEMBER OF SAME SOCIETY, SO ARE THOUSAND OTHERS. BUT, A VERY FEW POSSESS A MIND WHICH IS SENSITIVE, CONTEMPLATIVE AND EMOTIONAL TOO. THIS IS SURELY A MIND OF A WRITER. THE THINGS WHICH WE CONSIDER AS VERY SIMPLE ARE NOT SO IN THE EYES OF A WRITER. WHAT WE FAIL TO NOTICE IN THE SIMPLE MODES AND ASPECTS OF LIFE HAVE A HIDDEN POWER IN THEM, HIDDEN MEANING IN THEM. IT IS THE WRITER WHO FINDS A MEANING FAVOURABLE TO THE SOCIETY IN THE SIMPLE THINGS AROUND US. HE CONTEMPLATES OVER THEM, AS THEY TOUCH VERY DEEPLY HIS EMOTIONAL SENSITIVE MIND. MANY A TIMES, IT IS SEEN THAT THE ROUTINE CULTURAL AND TRADITIONAL EVENTS HAVE LOST THEIR TRUE MEANING OVER THE PERIOD OF TIME. THE TURN THE RITUALS AND THE FESTIVALS TAKE ARE SOMETIMES NOT SO ELEGANT. ON THE CONTRARY, THEY TEND TO BE HIDEOUS IN A WAY OR OTHER. BUT A CONTEMPLATIVE MIND GOES BEYOND THE RITES AND RITUALS, TRIES TO FIND THE ORIGIN OF THE RITUALS, THE CULTURES, AND THE IDEAS BEHIND HAVING THEM. ONCE THE IDEA IS KNOWN THEN THE SAME SIMPLE RITUALS, FESTIVALS ARE BATHED IN A CERTAIN AURA. WE LOVE THE SIMPLEST OF THEM ALL. ONCE THIS MEANING IS MADE CLEAR THEN OUR MIND ENRICHES WITH THE VERY THOUGHT OF THEM. AN INQUISITIVE PERSONALITY OFTEN WONDERS ABOUT THE ORIGIN, BIRTH PLACE, THE EVENTS AND THE SURROUNDINGS OF A LITERATURE. THIS INQUISITIVENESS MAKES IT POSSIBLE FOR ANY PERSON TO QUENCH THE THIRST AND TO FIND THE SECRETS OF BIRTH OF LITERATURE. ONE ALSO COMES ACROSS TO KNOW THE FATHER OF LITERATURE BETTER. ONE FINDS IMMENSE PLEASURE IN KNOWING THE SECRETS. THE STORIES UNDER THIS COLLECTION ARE BASED ON SOCIETY, CULTURE AND LITERATURE. THESE WILL NOT ONLY GIVE THE READERS IMMENSE PLEASURE WHILE LEADING LIFE BUT THEY WILL MAKE EVERYONE THINK, AT LEAST FOR SOME TIME.
समाजात वावरणारं साहित्यिकाचं मन सामान्यांपेक्षा अधिक संवेदनशील, चिंतनशील आणि भावनाशील असतं. त्यामुळं इतरांना साध्या, सरळ वाटणाऱ्या घटनाही साहित्यिकाला मात्र सामाजिक दृष्ट्या अधिक अर्थपूर्ण वाटतात. त्यांच्यावर तो अधिक गंभीरपणे चिंतन करतो. त्याच्या भावनाशील मनाला त्या अधिक खोलवर भिडतात. पुष्कळ वेळा पारंपरिक संदर्भ असलेल्या, सणादी सांस्कृतिक संदर्भ असलेल्या नेहमीच्या घटनांचा महत्त्वाचा उदात्त संदर्भ जनलोक हरवतात. त्यामुळे त्या सणांना विकृती, विपरीत गती प्राप्त झालेली असते. त्या विकृतिविपरीत गतीच्या पलीकडे जाणीवपूर्वक जाऊन त्या सणांचे मूळ जन्मप्रयोजन विचारी मन शोधते. प्रयोजन कळले की साधे सणही श्रीमंत आणि जिवंत वाटू लागतात. मग ते हवेहवेसे वाटतात. त्यांचे जिवलग, घनिष्ठ नाते संस्कार हरवलेल्या आपल्या मनाला कळते आणि मनही सजग, समृद्ध होते. चांगल्या साहित्याच्या र्निमितीच्या प्रत्यक्षातील जन्मखुणा, घटनास्थळे यांच्याविषयीची जिज्ञासा सुजाणसुशिक्षित माणसाला सतत असते. त्या जिज्ञासापूर्तीमुळे साहित्यकृतींची जन्मरहस्ये कळतात, जन्मदात्या साहित्यिकाच्या वृत्तिप्रवृत्ती समजतात. जिज्ञासापूर्तीचा निखळ आनंद मिळतो. प्रस्तुत संग्रहात याच (समाज, संस्कृती आणि साहित्य) तीन पैलूंवर आधारित लालित्यपूर्ण शब्दशिल्पे आणि रंगचित्रे समाविष्ट आहेत. रसिकांना ती अंतर्मुख करतील, जगण्याचे उत्कट क्षण देतील, अनुभवसमृद्ध करतील.
Video not available
No Records Found
No Records Found
Keywords
#झोंबी #(महाराष्ट्र राज्य शासन पुरस्कार १९८८-८९) #(महाराष्ट्र राज्य शासन पुरस्कार १९८८-८९) #(दि फेडरेशन ऑफ इंडियन पब्लिशर्स -उत्कृष्ट ग्रंथनिर्मिती पुरस्कार १९८९) #(मारवाडी संमेलन पुरस्कार १९९०) # (साहित्य अकादमी पुरस्कार १९९०) #(प्रवरानगर - विखेपाटील पुरस्कार १९९१) #(संजीवनी साहित्य पुरस्कार, कोपरगाव १९९४) # नांगरणी # (रोहमारे ग्रामीण पुरस्कार १९९०) #घरभिंती #काचवेल #माऊली # (कालीमाता साहित्य पुरस्कार १९८६ #परिमल लेखन पुरस्कार १९८६ # नटरंग #(महाराष्ट्र राज्य पुरस्कार १९८२) # गोतावळा # शेवटची लढाई #(राज्य पुरस्कार २००१-०२) #भूमिकन्या #झाडवाटा # उगवती मने #(राज्य पुरस्कार २००२-०३) # आदिताल # डवरणी #माळावरची मैना # घरजावई #खळाळ #उखडलेली झाडं #सैनिक हो, तुमच्यासाठी... #मळ्याची माती #मायलेकरं #साहित्यिकाचा गाव #मातीखालची माती #स्पर्शकमळे #पाणभवरे #साहित्यिक जडण-घडण # ग्रामसंस्कृती #(रा. ना. सबनीस वाङ्मयपुरस्कार २००२) # मराठी लघुनिबंधाचा इतिहास #साहित्याची निर्मिती प्रक्रिया #ग्रामीणता : साहित्य आणि वास्तव आत्मचरित्र मीमांसा #"ग्रामीण साहित्य : स्वरूप व समस्या #(राज्य पुरस्कार १९८३) # मराठी साहित्य - समाज आणि संस्कृती #१९६० नंतरची सामाजिक स्थिती आणिसाहित्यातील नवे प्रवाह # डॉ. आनंद यादव - एक साहित्यिक प्रवास #ZOMBI #NANGARNI #GHARBHINTI #KACHVEL #MAULI #NATRANG #GOTAVALA #SHEVATCHI LADHAI #BHUMIKANYA #ZADVATA #UGVATI MANE #AADITAL #DAVARNI #MALAVARCHI MAINA #GHARJAWAI #KHALAL #UKHADLELI ZADE #SAINIK HO TUMACHYASATHI #MALYACHI MATI #MAI LEKARA #SAHITYIKACHA GAON #MATIKHALCHI MATI #SPARSHKAMALE #PANBHAVARE #SAHITYIK JADAN-GHADAN #GRAMSANSKRUTI #MARATHI LAGHUNIBANDHACHA ITIHAS #SAHITYACHI NIRMITI PRAKRIYA #GRAMINTA SAHITYA ANI VASTAV #AATMACHARITRA MIMANSA #GRAMIN SAHITYA : SWARUP ANI SAMASYA #1960 NANTARCHI SAMAJIK STHITI ANI SAHITYATEEL NAVE PRAVAH #DR. ANAND YADAV EK SAHITYIK PRAVAS
Customer Reviews
  • Rating StarMAHARASHTRA TIMES 04-04-2004

    अंतमुर्ख करणारे लेखन... आनंद यादव यांचे साहित्यिकाचा गाव हे पुस्तक अंतर्मुख करणारं आहे. यादव यांची अतिशय मनस्वी, सुरेख अशी शब्दकळा गुंगवून टाकते. आपल्या सभोवती सहजतेने घडणाऱ्या विविध घटनांच्या मागे काय दडलंय याचा शोध साहित्यिकाचं मन सतत घेत असतं. त्ामुळेच इतरांना साध्या सरळ वाटणाऱ्या घटना लेखकाला अधिक अर्थपूर्ण, चिंतनीय वाटू शकतात. याची जाणीव यादव यांचे हे ललितलेख वाचल्यावर होते. वरवर साध्या वाटणाऱ्या प्रसंगाच्या निमित्ताने यादव यांनी समाज, संस्कृती आणि साहित्य या माणसाच्या तीन पैलूंवर सुंदर भाष्य केलं आहे. हे पुस्तक वाचकाची जिज्ञासापूर्ती करणारं आहे. ...Read more

  • Rating StarDAINIK LOKSATTA 24-10-2004

    अस्वस्थ ग्रामीण चित्रण... समकालीन मराठी साहित्यिकांमध्ये डॉ. आनंद यादव हे एक महत्त्वाचं नाव आहे. ग्रामीण साहित्य हा वाङ्मय प्रकार मराठी साहित्याला नवा आहे, असे नव्हे. पण मराठीतले बहुतेक ग्रामीण कथाकार हे बालपणी खेड्यात, गावात राहिलेले होते. त्यांचे ्रामीण कथाविश्व हे त्यांच्या त्यावेळच्या अनुभवांवर, आठवणींवर आधारलेले म्हणजेच स्मरणरंजनात्मक असे होते. त्यात फक्त भूतकाळ होता. वर्तमानकाळ किंवा अगदी नजिकच्या भूतकाळातील ग्रामीण जीवनाचा त्यांना काही परिचयच नव्हता. कारण शिक्षण, नोकरी, व्यवसाय यासाठी ते जे एकदा शहरात आले, ते कायमचे शहरवासीच झाले. नोकरी व्यवसाय करताकरता ते कथा लिहू लागले. साहित्यिक म्हणून प्रतिष्ठित झाले. परंतु त्यांची ग्रामीण कथा वर्तमानात आलीच नाही. मधल्या कालखंडात देशाच्या, महाराष्ट्राच्या समाजजीवनात फार मोठी स्थित्यंतरं घडली. देश स्वतंत्र झाला, संयुक्त महाराष्ट्र निर्माण झाला. परकी सत्ता आणि सरंजामदारी समाजव्यवस्था बदलून लोकशाही अवतरली. विविध सरकारी योजना, विकास कार्ये, शेतीच्या तंत्रातले बदल, कारखानदारी यांचे बरे नि वाईट परिणाम ग्रामीण जीवनावरही होऊ लागले. त्या जुन्या प्रतिष्ठित ग्रामीण कथाकारांच्या कथांमध्ये हा बदलता महाराष्ट्र कुठेच दिसेना. कारण त्यांच्या भावविश्वात तो नव्हताच मुळी. त्यांचा ग्रामीण जीवनाशी असलेला संबंध, सुट्टीत गावात जाऊन चार दिवस मौजमजा करण्यापुरताच उरला होता. ही कोंडी फोडून मराठी ग्रामीण कथेत वर्तमानकाळ आणण्याचे काम करणाऱ्या मोजक्या साहित्यिकांमध्ये डॉ. आनंद यादवांचे स्थान अव्वल आहे. यादवही तसे आता शहरवासीच बनलेले आहेत. पण त्यांची ग्रामजीवनाची नाळ अजिबात तुटलेली नाही. उलट अभिजात मराठी साहित्य नि अभिजात इंग्रजी साहित्य यांच्या अध्ययनातून त्यांच्या साहित्यिक जाणिवांची मुळे ग्रामीण मातीत अधिकच घट्टपणे रुजलेली दिसतात. विविध ग्रामीण साहित्यिकांच्या कथांमधून वाचकांच्या डोळ्यासमोर ग्रामीण जीवनाची काही ठराविक चित्रे निर्माण झालेली आहेत. दारिद्र्य, अवकळा, दुष्काळ, लाचारी, वतनदार मंडळींचा मुजोरपणा, लंपटपणा, सण, उत्सव, जत्रा, तमाशे, फरशा, कुऱ्हाडी, दरोडे, हिरवाकंच निसर्ग, प्राणीजीवन, पक्षीजीवन, शिकारी, सुगीच वर्णनं इत्यादी चित्रे आता ठरीव साच्याची बनून गेली आहेत. यादवांच्या कथा-कादंबऱ्यांमध्ये ही चित्रे नसतातच असे नाही; ती असतातच; पण त्यापेक्षाही वेगळे असे काही असते, जे वाचकाला आजच्या ग्रामजीवनाचं नेमकं भान आणून देते. याचे कारण असे की, यादवच ग्रामीण जीवनाकडे नुसते कथालेखनाचा कच्चा माल म्हणून बघत नाहीत. त्यांच्या चिंतनात समग्र समाज, साहित्य आणि मराठी संस्कृती यांचे जे ताणेबाणे विणले जात असतात, तेच शब्दरूपाने कागदावर उतरतात आणि म्हणूनच ते वाचकाच्या मनाला कुठेतरी जाऊन भिडतात. प्रस्तुत ‘साहित्यिकाचा गाव’ हा डॉ. यादवांचा नवा कथासंग्रह रूढार्थाने ग्रामीण कथांचा संग्रह नाही. किंबहुंना यातल्या कथा या कथाही नव्हेत. कथेच्या बाजाने लिहिलेल्या चिंतनात्मक ललित लेखांचा हा संग्रह आहे. माणूस आधुनिक बनला आहे. विज्ञानयुगाने त्याला सर्व सुखसोयी दिल्या आहेत. अगदी खेड्यापाड्यात डांबरी रस्ते सुगीची वर्णनं इत्यादी चित्रे आता ठरवी साच्याची बनून गेली आहेत. यादवांच्या कथा-कादंबऱ्यांमध्ये ही चित्रे नसतातच असे नाही; ती असतातच; पण त्यापेक्षाही वेगळे असे काही असते, जे वाचकाला आजच्या ग्रामजीवनाचं नेमकं भान आणून देते. याचे कारण असे की, यादव ग्रामीण जीवनाकडे नुसते कथालेखनाचा कच्चा माल म्हणून बघत नाहीत. त्यांच्या चिंतनात समग्र समाज, साहित्य आणि मराठी संस्कृती यांचे जे ताणेबाणे विणले जात असतात, तेच शब्दरूपाने कागदावर उतरतात आणि म्हणूनच ते वाचकाच्या मनाला कुठेतरी जाऊन भिडतात. प्रस्तुत ‘साहित्यिकाचा गाव’ हा डॉ. यादवांचा नाव कथासंग्रह रूढार्थाने ग्रामीण कथांचा संग्रह नाही. किंबहुंना यातल्या कथा या कथाही नव्हेत. कथेच्या बाजाने लिहिलेल्या चिंतनात्मक ललित लेखांचा हा संग्रह आहे. माणूस आधुनिक बनला आहे. विज्ञानयुगाने त्याला सर्व सुखसोयी दिल्या आहेत. अगदी खेड्यापाड्यांत डांबरी रस्ते नि वीज पोहोचली आहे. धरणं नि कालव्याच्या पाण्याने ग्रामीण भागातही भौतिक समृद्ध पोहोचली आहे. सध्या यालाच विकास असे म्हणतात. पण हा विकास होत असताना काही चांगले हरवत चालले आहे. माणूस कृत्रिम, पोषाखी आणि आळशी बनतो आहे. महाराष्ट्राच्या ग्रामीण जीवनातला हा ‘विकास’ लेखकाला अस्वस्थ करतो, ती अस्वस्थता आक्रस्ताळी, राणाभीमदेवी थाटाच्या भाषणांमधून मांडण्याऐवजी लेखक कथेच्या अंगाने इथे मांडतो आहे. एकंदरीत लेखसंग्रह वाचनीय, अस्वस्थ करणारा, ज्याला प्रत्यक्ष काम करायचंय त्याला प्रेरणा देणारा असा आहे. निर्मिती, कोल्हापूर यांनी तयार केलेले मुखपृष्ठ अत्यंत आकर्षक. मेहता प्रकाशनाची निर्मिती सुबक. ...Read more

  • Rating StarDAINIK KESARI 06-06-2004

    ‘साहित्यिकाचा गाव’ : साहित्याची समृद्धी... समाजात वावरणारं साहित्यिकाचं मन सामान्यांपेक्षा अधिक संवेदनशील, चिंतनशील आणि भावनाशील असतं. त्यामुळं इतरांना साध्या सरळ वाटणाऱ्या घटनांही साहित्यिकाला मात्र सामाजिकदृष्ट्या अधिक अर्थपूर्ण वाटतात. त्यांच्याव तो अधिक गंभीरपणे चिंतन करतो. त्याच्या भावनाशील मनाला या अधिक खोलवर भिडतात. सुख-दु:खं, आनंद, विषाद अशा विविध भावना माणसांच्या जीवनात सतत भेटत राहतात. परंतु या सर्व भावना स्वीकारताना साहित्यिकांच्या मनात विवेकाचे एक समंजस भान सतत जागे असते. सामान्य माणसांच्या मनात हिंदोळणारी लसलस येथे भेटत नाही. साहित्यिकांचे मन नियतीने जे दिले आहे, त्यामध्ये तृप्त आहे. त्यामुळे दु:खाचा स्वीकारही येथे अत्यंत समंजसपणाने भेटतो. दु:ख माणसाला जेवढे अंतर्मुख बनवते, तेवढे अन्य काहीही बनवू शकत नाही. अंतर्मुखतेमधून शहाणपण पाझरते. मन प्रगल्भ होते. क्वचित प्रगल्भ मन अवतीभवतीचे दु:खी शोधते. त्यांचे दु:ख कमी करण्याची आस लेखकमनात जागी होते. अलीकडेच प्रसिद्ध ग्रामीण साहित्यिक डॉ. आनंद यादव यांच ‘साहित्यिकांचा गाव’ हा ललित संग्रह प्रसिद्ध झाला आहे. १९६० नंतरच्या ग्रामीण साहित्यातील एक महत्त्वाचे नि वाचकप्रिय लेखन म्हणून आपण यादवांच्या साहित्यकृतीकडे पाहतो. ‘झोंबी, नांगरणी, घरभिंती, काचवेळ तसेच गोतावळा’ या साहित्यकृतींच्या आसपास भटकणारं लेखन सहजपणे ‘साहित्यिकाचा गाव’ या ललित संग्रहात आलं आहे. या संग्रहातले पुरुषार्थ, दसरा, भावा-बहिणींची दिवाळी, पोरमस्तीची होळी, स्नेही, हिरवी साय, साहित्यिकाचा गाव’ हे ललित लेख वाचकांना जीवनाचे एक समृद्ध भान देणारे आहेत. शांत जलाशयात कधी तरी पाण्याच्या प्रवाहात सोडलेले दिवे आपण पाहिलेले असतात. डोळे मिटले, की परत कधी तरी ती तेजाची रांग आपल्या डोळ्यांपुढे सहजपणाने उभी राहते. आनंदाबरोबर आपल्या मनाला निरामयता प्रदान करीत असते. यादवांचे हे लेखन मला शांत प्रवाहात सोडलेल्या दिव्यांसारखे वाटते. पुष्कळवेळा पारंपरिक संदर्भ असलेल्या, सणादि सांस्कृतिक संदर्भ असलेल्या नेहमीच्या घटनांचा महत्त्वाचा उदात्त संदर्भ जनलोक हरवतात. त्यामुळे सणांना विकृती, विपरीत गति प्राप्त झालेली असते. त्या विकृती-विपरीत गतीच्या पलीकडे जाणीवपूर्वक जाऊन त्या सणांचे मूळ जन्म-प्रयोजन विचारी मन शोधते. प्रयोजन कळले, की साधे सणही श्रीमंत अणि जिवंत वाटू लागतात. मग ते हवेहवेसे वाटतात. त्यांचे जिवलग, घनिष्ठ नाते संस्कार हरवलेल्या आपल्या मनाला कळते आणि मनही सजग, समृद्ध होते. चांगल्या साहित्याच्या निर्मितीच्या प्रत्यक्षातील जन्मखुणा, घटनास्थळे यांच्याविषयीची जिज्ञासा सुजाण-सुशिक्षित माणसाला सतत असते. त्या जिज्ञासापूर्तीमुळे साहित्यकृतींची जन्मरहस्ये कळतात. जन्मदात्या साहित्यिकाच्या वृत्ति-प्रवृत्ति समजतात. जिज्ञासापूर्तीचा निखळ आनंद मिळतो. हरपल्या श्रेयाची प्राप्ती करून देत असल्याचा भास करून देणारा हा ललितसंग्रह आहे. मराठी साहित्याची समृद्धी वाढविणारा हा संग्र असून साहित्यिकांच्या भावविश्वाचा हा विस्तार वाचकाला सुखवील, असा विश्वास वाटतो. ...Read more

Write Your Own Review
  • Default typing language is Marathi. To type in English press Ctrl+G key combination
Submit Review
PLEASE SEND YOUR AUDIO REVIEW ON editorial@mehtapublishinghouse.com

Related Books

People Who Bought This Item Also Bought

Latest Reviews

NAGZIRA
NAGZIRA by VYANKATESH MADGULKAR Rating Star
कृष्णा DIWATE

आजच्या पुस्तकाचा विषय माझ्या आवडीचा - जंगलाचा... *जंगल - काय असतं ?* म्हटलं तर फक्त झाडे, नदी-नाले, प्राणी पक्षी यांनी भरलेला जमिनीचा एक तुकडा .... की वन-देवता? की पशु-पक्ष्यांचं घर? की जीवनचक्रातील अति-महत्वाचा घटक? की आपल्यातल्या दांभिकपणाला - दिखव्याला - व्यवहाराला गाळून टाकणारं आणि आपल्यालाही त्याच्यासारखाच सर्वसमावेशक, निर्मळ बनवणारं आणि आपल्यातल्या originality ला बाहेर आणणारं, असं एक अजब रसायन? *जंगल भटक्यांना विचारा एकदा... बोलतानाच त्यांच्या चेहऱ्यावर आणि डोळ्यात जी चमक दिसेल ना, त्यातून फार वेळ वाट न बघता सरळ जंगल गाठण्याची इच्छा न होईल तरच नवल!* आमचा एक मित्र- ज्याने असंच जंगलांचं वेड लावलं आणि अजून एक भटकी मैत्रीण - जिने त्या वेडात भरच घातली..... आणि असे अजून अनेक भटके निसर्गप्रेमी ... आणि मुळातूनच निसर्गाची ओढ , या सर्व गोष्टी माझ्या जंगल -प्रेमासाठी कारणीभूत ठरल्या. *आणि मग अरण्यऋषी श्री. मारुती चितमपल्ली, शंकर पाटील (कथा), डॉ. सलीम अली, जिम कॉर्बेट, व्यंकटेश माडगूळकर इत्यादींनी या निसर्गदेवतेकडे बघण्याची एक वेगळी दृष्टी दिली. त्या सर्वांनाच आजचा हा पुस्तक-परिचय सादर अर्पण!!* कथांसाठी प्रसिद्ध असणाऱ्या लेखकाने हे नागझिरा पुस्तक का बरे लिहिले असावे? मनोगतात ते स्वतः म्हणतात - *"महाराष्ट्रातील एखाद्या आडबाजूच्या जंगलात जाऊन महिना दोन महिने राहावे, प्राणी जीवन, पक्षी जीवन, झाडेझुडे पाहत मनमुराद भटकावे आणि या अनुभवाला शब्दरूप द्यावे हा विचार गेली काही वर्षे माझ्या मनात घोळत होता. काही परदेशी प्राणी शास्त्रज्ञांनी असा उद्योग करून लिहिलेली उत्तम पुस्तके माझ्या वाचण्यात आल्यापासून ही इच्छा फारच बळवली. मी इथे तिथे प्रयत्न करून पाहिले आणि निराश झालो. हे काम आपल्या आवाक्यातले नाही असे वाटले. मग शेल्लरने कुठेतरी लिहिल्याचे वाचले की भारतातील लोक प्राणी जीवनाच्या अभ्यासात उदासीन आहेत, आफ्रिकेच्याही फार मागे आहेत. त्यांना वाटते अशा संशोधनासाठी प्रचंड खर्च करावा लागतो, पाण्यासारखा पैसा लागतो. पण तसे नाही. गळ्यात दुर्बीण, मनात अमाप उत्साह आणि आस्था असली की अभ्यास होतो. मी शक्य तेव्हा एकट्यानेच उठून थोडेफार काम करत राहायचे ठरवले. कधी काझीरंगा, मानस या अभयारण्यावर, कधी नवेगाव-बांधावर तर कधी कोरेगावच्या मोरावर लिहित राहिलो.* *मला चांगली जाणीव आहे की हा प्रयत्न नवशिक्याचा आहे. तो अपुरा आहे, भरघोस नाही. त्यात बऱ्याच त्रुटी आहेत, पण नव्या रानात शिरण्यासाठी पहिल्यांदा कोणीतरी वाट पाडावी लागते. पुढे त्या वाटेने ये-जा सुरू होते. मी लहानशी वाट पाडली आहे एवढेच!"* लेखक आत्ता असते तर त्यांना नक्की सांगितले असते की तुम्ही पाडलेली पायवाट आता जवळ-पास राजमार्ग बनत चालली आहे. आज अनेक वन्य-जीव अभ्यासक, जंगल भटके सुजाण व सतर्क झाले आहेत, जंगले आणि प्राणी वाचले पाहिजेत यासाठी प्रयत्न सुरु आहेत. ह्या प्रयत्नांमागे लेखकासारख्या अनेक वनांचा अभ्यास करून ते आपल्यासमोर आणणाऱ्यांचा मोठा हात आहे. आज पक्षी-निरीक्षक किरण पुरंदरेंसारखे व्यक्ती शहरातील सगळा गाशा गुंडाळून जंगलात राहायला गेलेत ... काय नक्की thought -process झाली असेल त्यांची? फक्त जंगल-भटकंती करताना पाळावयाचे नियम अत्यंत महत्वाचे आहे. मुख्यत्वे-करून कुठल्याही वृक्षांचे, प्राणी-पक्ष्यांचे आपल्या असण्याने कुठलाही त्रास किंवा धोका - हानी संभवू नये, याची काळजी आपल्यासारख्या सुज्ञ भटक्यांनी नक्की घ्यावी. तरच हे भटकणे आनंद-दायी होईल. *भंडारा जिल्यातील नागझिरा हे एक अभयारण्य! फार सुंदर आहे.* हे पुस्तक फक्त लेखकाच्या दृष्टीने त्यांना भावलेलं जंगल आहे का? फक्त जंगलाचं वर्णन आहे का? तर नाही. एक पट्टीचा कथालेखक आणि मानव-स्वभाव चितारणारा लेखक केवळ वर्णन करू शकत नाही. माझ्या मते ही एक प्रक्रिया आहे, त्यांच्या अंतर्बाह्य बदलाची, जी त्यांना जाणवली, अगदी प्रकर्षाने. आणि तोच स्वतःचा शोध त्यांनी आपल्यासमोर मांडण्याचा प्रयत्न केलाय. बाकी प्रत्येकाचं जंगल वेगळं, खरं जंगल नाही तर स्वतःच्या आतलं एक जंगल. ते ज्याचं त्याने शोधायचं, त्यात डुंबायच, विहार करायचा आणि काही गवसत का ते बघायचं .... लेखकानेही तेच केलं... एक स्वगत मांडलं आहे.... आणि त्यातून संवादही साधला आहे. हे पुस्तक ललित म्हणावे की कादंबरी, वर्णन म्हणावे की आत्मकथन, अशा हिंदोळ्यावर हे वाचताना मी सतत राहते. अतिशय आशयपूर्ण गहिऱ्या अर्थाचे लिखाण आहे यात. लेखकाने नागझिरा आणि त्याचे वर्णन कसे केले आहे ते आपण रसिक वाचकांनी हे पुस्तक वाचूनच त्याचा आनंद घ्यावा. ते इथे मी सांगत बसणार नाही, उगाच तुमचं आनंद का हिरावून घेऊ? मी इथे मला भावलेले लेखकच मांडण्याचा अल्पसा प्रयत्न करत आहे, ते ही या पुस्तकाच्या माध्यमातून... पहिल्याच पानावर ते काय लिहितात बघा - *"गरजा शक्य तेवढ्या कमी करायच्या, दोनच वेळा साधे जेवण घ्यायचे, त्यात पदार्थ सुद्धा दोन किंवा तीनच. स्वतःचे कामे स्वतःच करायची. पाणी आणणे, कपडे धुणे अंथरून टाकणे आणि काढणे या साध्या सुध्या गोष्टींसाठी माणसांनी दुसऱ्यावर का अवलंबून राहावे? एकांत, स्वावलंबन आणि प्रत्येक बाबतीत मितव्यय ही त्रिसूत्री पाळून जंगलात पायी भटकायचे, जंगलाच्या कुशीत राहून निरागस असा आनंद लुटायचा या माफक अपेक्षेने गेलो आणि माझा काळ फार आनंदत गेला . रेडिओ, वृत्तपत्रे, वाङ्मय चर्चा, वाचन, कुटुंब, मित्र, दुसऱ्याच्या घरी जाणे येणे, जेवण देणे आणि घेणे यापैकी काहीही नसताना कधी कंटाळा आला नाही. करमत नाही असे झाले नाही. रोज गाढ झोप आली. स्वप्न पडले असतील तर ती सकाळी आठवली नाही. शिवाय मित आहार आणि पायी हिंडणे यामुळे चरबी झडली. एकूणच मांद्य कमी झाले."* हे वाचून आपल्याला नक्की काय हवे असते, आणि रोजच्या रहाटगाडग्यात आपण काय करतो, याची मनातल्या मनात तुलना व्हावी. खरंच काय हवं असतं आपल्याला? आपण सतत प्रेम, शांती, समाधान आणि मनःशांती याच्याच तर शोधात असतो ना? आणि नेमक्या ह्याच सर्व गोष्टी बाजूला पडून आपण नुसते धावतच असतो... कशासाठी?? जीवनाचं तत्वज्ञान हे फार गंभीर नाहीये, अगदी छोट्या छोट्या गोष्टीतून आपण ते समजून घेऊन शकतो. फक्त ती जाण असली पाहिजे. थोडासा थांबून विचार झाला पाहिजे. मनःचक्षु उघडे पाहिजे आणि मुख्य म्हणजे मी कुणीतरी मोठा , हा भाव पहिल्यांदा गाळून पडला पाहिजे. *अगदी तसंच जसं पानगळीच्या मोसमात जुनं पान अगदी सहज गळून पडतं ... नव्यासाठी जागा करून देतं ... जंगल आपल्याला हेच शिकवतं ... न बोलता ... त्याच्या कृतीतून ... आपली ते समजून घेण्याची कुवत आहे का?* शेवटच्या प्रकरणात लेखक परतीसाठी रेल्वे फलाटावर येतो. तेव्हाचचं त्यांचं स्वगत फार विचार करायला भाग पाडतं - *"ह्या दोन तासात करण्याजोगे असे काहीच महत्त्वाचे कार्य नसल्यामुळे मी आरशासमोर बसून दाढी केली, मिशा काढून टाकल्या. सतत अंगावर होते ते हिरवे कपडे काढून टाकले आणि इतके दिवस माझ्या कातडी पिशवीच्या तळाशी परिटघडी राहिलेले झुळझुळीत कपडे चढवून पोशाखी बनलो.`* किती साधी वाक्य आहेत, पण `पोशाखी बनलो` यातून किती काय काय सांगायचे आहे लेखकाला... गहिरेपण जाणवते! मला विचार करायला भाग पाडते. ट्रेक करून गड -किल्ल्यांहून परतताना माझीही अवस्था काहीशी अशीच व्हायची... जाड पावलांनी घरी परतणे आणि पुन्हा निसर्गात भटकायला मिळण्याची वाट पाहणे, याशिवाय गत्यंतर नसायचे. *जंगलांवर , निसर्गावर निस्सीम प्रेम करणाऱ्या आणि त्यांच्या संवर्धनासाठी झटणाऱ्या अनेक वेड्यांमुळे आज आपली वसुंधरा टिकली आहे. पुढील पिढ्यांसाठी तिला असच बहरत ठेवायचं असेल, किमान टिकवायचं जरी असेल तरी आपणही थोडेसे निसर्ग-वेडे व्हायला काय हरकत आहे??* *वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे... वनचरे ...* धन्यवाद! जय हिंद!!! ...Read more