* Front & back cover images are for illustration purposes only and the price of book is sold separately.
Quantity
Buying Options:
  • Ebooks:
  • Print Books:
"SWAMI (MASTER) THE MARATHA (NON MUSLIM) EMPIRE ESTABLISHED IN MAHARASHTRA BY CHHATRAPATI SHIVAJI MAHARAJ (D. 1680) AGAINST ALL ODDS LATER PASSED INTO THE HANDS OF THE PESHWAS (PRIME MINISTER) WHO BECAME THE SUPREME LORDS. THE MARATHA EMPIRE WHICH STRETCHED ACROSS A SIZEABLE PORTION OF WESTERN, CENTRAL AND NORTHERN INDIA SUFFERED A SEVERE SETBACK WHEN THE MARATHAS LOST THE (THIRD) BATTLE OF PANIPAT IN 1761. IT WAS AN IMMENSE LOSS OF MEN, MONEY, AND MATERIAL. THE THEN PESHWA NANASAHEB COULD NOT BEAR THE BRUNT OF THE CASUALTIES WHICH INCLUDED HIS ELDEST SON AND YOUNGER BROTHER, AND SOON PASSED AWAY. FOR THE SIXTEEN YEAR OLD MADHAVRAO WHO SUCCEEDED NANASAHEB, IT WAS NOT A PIECE OF CAKE. THE COFFERS WERE EMPTY, THE ROYAL COURT WAS FRAUGHT WITH INTERNAL DISSENSIONS. MADHAVRAO COULD NOT GO ALONG WITH HIS UNCLE, RAGHUNATHRAO, WHO WANTED TO BE THE PESHWA, AND WENT TO ANY EXTENT INCLUDING LOOTING HIS OWN SUBJECTS. THE NIZAM, HYDER, AND THE BRITISH HAD SET THEIR EYES ON THE MARATHA EMPIRE. SWAMI IS BASED ON THE LIFE AND CHARACTER OF MADHAVRAO WHO RESURRECTED THE MARATHA EMPIRE. HE REVIVED THE LOST GLORY AND PRIDE. THE EXTENT OF THE EMPIRE WAS NOW WIDER THAN BEFORE. HE CONTAINED THE ENEMY. SWAMI SKETCHES THE PERSONAL LIFE OF THE PESHWA AND SPECIALLY POIGNANT ARE THE PARTS COVERING THE DISCOMFORT HE FEELS WHEN RAGHUNATHRAO IS A THORN IN HIS FLESH, AND HIS UNTIMELY DEATH. THE NOVEL THROWS LIGHT ON THE POLITICAL, SOCIAL AND CULTURAL HISTORY OF THE MID PESHWA ERA. THE PORTRAYAL OF THE BOND BETWEEN MADHAVRAO AND HIS WIFE, RAMABAI, IS A SPECIAL FEATURE. RANJIT DESAI (1928-1992) TACKLED THE GENRE OF NOVELS WITH SUCH EASE THAT HIS COLLECTION INCLUDES ALL TYPES OF NOVELS: HISTORICAL, SOCIAL, MYTHOLOGICAL, AND BIOGRAPHICAL. HE WAS ALSO A PLAYWRIGHT AND HAS TO HIS CREDIT SHORT STORIES. "
"""महाराष्ट्रातल्या जनतेला जिने मंत्रमुग्ध केले, अशी मराठी सारस्वतातील अजरामर साहित्यकृती. रणजित देसाई : मराठी साहित्याला समृद्ध करणारे थोर साहित्यिक. १९४६ साली `भैरव` या कथेला लघुकथास्पर्धेत वाचकांकडून एकमुखाने पहिले पारितोषिक. १९५२ मध्ये `रुपमहाल` हा पहिला कथासंग्रह प्रकाशित. त्यानंतर सातत्याने कथालेखन. ग्रामीण जीवनावरील व ऐतिहासिक व्यक्तिरेखांवरील लेखन अधिक रसरशीत.`स्वामी`ला साहित्य अकादमी पुरस्कार प्राप्त. मराठीमध्ये अतिशय लोकप्रिय असलेली व रसिकमान्यता पावलेली रणजित देसाई यांची कादंबरी. थोरले माधवराव पेशवे यांचे राजकीय जीवन, कर्तृत्व आणि त्यांचे वैयक्तिक करुणगंभीर जीवन याचे अतिशय उदात्त व प्रभावी चित्रण स्वामीत केलेले आहे. इतिहास आणि साहित्य ह्याचे एवढे उर्जस्वल नि रोमहर्षक रसायन मराठी भाषेत आजतागायत कोणी निर्माण करू शकलेले नाही.कादंबरीतील अतिशय उठावदार आणि कलात्मक व्यक्तिरेखा आहेत, माधवराव, रमाबाई आणि राघोबादादा यांच्या. सद्गुणी आणि तेजस्वी कर्तव्यदक्ष माधवराव, स्वार्थी, भोळसट, राजद्रोही राघोबा आणि सोशिक, त्यागी, साध्वी रमाबाई या तिन्ही चरित्ररेखा वाचकांच्या मनांवर विलक्षण परिणाम करतात. थोरल्या माधवराव पेशव्यांची ही चरित्रगंगा वाचताना करुणेने मन भरून येते. उदात्ततेने भारावून जाते आणि पूर्वजांच्या अभिमानाने मान ताठही होते. स्वामी वाचून वाचक दिपून जातो. दिग्मूढ होतो. इतिहास आणि ललितकृती या दृष्टींनी रसोत्कट असलेली शोकात्मिक कादंबरी."
* राज्य पुरस्कार १९६२. * ह.ना.आपटे पुरस्कार १९६३. * साहित्य अकादमी पुरस्कार १९६४.

Adaptation TypeTitleLink
TV SerialSWAMI
Original LanguageTranslated LanguageTranslated ByWebsite
MARATHIENGLISHEka
MARATHIGUJARATIMehta
Keywords
#8 APRIL # SWAMI # SHRIMAN YOGI # RADHEYA # MAZA GAON # ABHOGI # BARI # PRATIKSHA # SAMIDHA # PAVANKHIND # LAKSHYAVEDH # SHEKARA # MORPANKHI SAVALYA # SANKET # ASHADH # MADHUMATEE # MEKH MOGARI # KATAL # ROOPMAHAL # MEGH # PRAPAT # VAISHAKH # KAMODINI # GANDHALI # BABULMORA # AALEKH # KANCHANMRUG # SHRIMANYOGI (NATAK)# SANGEET TANSEN (NATAK)# SAVALI UNHACHI (NATAK)# HE BANDH RESHMACHE (NATAK)# PANKH JAHALE VAIRI (NATAK)# DHAN APURE (NATAK)# RAMSHASTRI (NATAK)# LOKNAYAK (NATAK)# SWAMI (NATAK)# VAARSA (NATAK)# TUZI VAT VEGALI (NATAK)# PANGULGADA (NATAK)# GARUDZEP (NATAK)# SNEHADHARA (NATAK)# (NATAK)# SANCHIT (NATAK) #८ एप्रिल #स्वामी (राज्य पुरस्कार १९६२,ह.ना. आपटे पुरस्कार १९६३) #साहित्य अकादमी पुरस्कार १९६४) #श्रीमान योगी #राजा रविवर्मा #राधेय #माझा गाव #अभोगी #बारी #प्रतिक्षा #समिधा #पावनखिंड #लक्ष्यवेध #शेकरा #मोरपंखी सावल्या #संकेत #आषाढ #मधुमती #मेख मोगरी #कातळ #रुपमहाल #रुपमहाल #मेघ #प्रपात #वैशाख #कमोदिनी #गंधाली #बाबुलमोरा #आलेख #कांचनमृग #श्रीमानयोगी-नाटक #संगीत तानसेन-नाटक #सावली उन्हाची –नाटक #हे बंध रेशमाचे –नाटक #पंख जाहले वैरी –नाटक #रामशास्त्री –नाटक #धन अपुरे –नाटक #लोकनायक –नाटक #स्वामी –नाटक #वारसा –नाटक #तुझी वाट वेगळी –नाटक #पांगुळगाडा –नाटक #पांगुळगाडा –नाटक #गरुडझेप –नाटक #स्नेहधारा –नाटक #संचित -नाटक
Customer Reviews
  • Rating Starप्र. सु. येतावडेकर

    नाबाद ६०--- स्वामी -मराठी साहित्यातील एक अजरामर असं अक्षरलेणं. कादंबरीचा भाषेचा बाज हा अभिजात मराठीची महत्ता अधोरेखित करणारा आहे. माधवराव पेशवा या मध्ययुगीन ऐतिहासिक व्यक्तीमत्वाच्या मध्यवर्ती भूमिकेवर बेतलेली कादंबरी, उण्यापुऱ्या चारशे सोळा पाना एक मोठा असा कालपट चित्रित करते. मराठेशाहीच्या राजकीय इतिहासातील मोठा काळ पेशवाईच्या राजकारणाने व्यापलेला आपल्याला पाहायला मिळतो. थोरले बाजीराव पेशवा ते अगदी सवाई माधवराव पेशवा यातील प्रत्येक व्यक्तीने पेशवा म्हणून पद भूषवत असताना मराठ्यांचे राज्य विस्तार कसे पावेल यासाठीच योगदान दिलेले पाहायला मिळेल. त्याच पेशवाईच्या कोंदणातील एक अस्सल रत्न म्हणजे माधवराव पेशवा हे होय. माधवराव पेशवा यांनी पेशवाईची वस्त्रे स्विकारल्यापासून ते थेऊर मुक्कामी अंतकाळ होईपर्यंतचा काळ यामध्ये चित्रित होताना आपल्याला पाहायला मिळतो. पेशवाईतील राजकारण, मोहिमा, राजकीय डावपेच याबरोबरच गृहकलह अशा विविध घटना यात येत राहतात. अल्पवयीन असताना पेशवाईची वस्त्रे प्राप्त झाल्यामुळे वाढलेली जबाबदारी, राज्यशकट हाकताना लागणारी सरदारमंडळी व त्यांची कुमक, शहरसुधारणा त्याच प्रकारे प्रजाहित लक्षात घेऊन राबवावे लागणारे प्रकल्प यात लागणारा कस यावर काम करत असताना एक प्रजाहित दक्ष राज्यकर्ता म्हणून माधवराव मनाला भावून जातात. निजामासोबतचा लढा, कर्नाटक स्वारीत हैदराचा केलेला बंदोबस्त याबरोबरीनेच अंतर्गत गृहकलह यात लागलेला माधवरावांचा कस याचे सम्यक वर्णन आपल्याला कादंबरीत पानोपानी दिसून येते. खुशमस्कऱ्या हुजऱ्यांच्या गर्दीत हरवलेले राघोबादादा, महत्वाकांक्षी आनंदीबाई, राजकीय सल्लागार सखारामबापू बोकील, नाना फडणीस,न्यायाधीश रामशास्त्री,माधवरावांचा सेवक श्रीपती त्याचबरोबरीने पेशवाईला साथ लाभलेली मराठा सरदार मंडळी ग्वाल्हेरकर शिंदे, इंदोरचे होळकर यांची राजनिष्ठा, करारी गोपिकाबाई, अल्लड नारायणराव, पतीबद्दल आपली निष्ठा ठेवून त्याला हरप्रसंगात साथ देणाऱ्या रमाबाई इ.या व्यक्तीरेखा आपल्याला भेटत असतात. पेशवाई राजकारणातील पेचप्रसंग, डावपेच, लढाया, पेशवाई थाट म्हणून आज वापरात असलेला शब्द त्या थाटाला साजेसं दरबारी वर्णन ही आपल्याला यात वाचायला मिळते. या वर्षी, २०२२ साली कादंबरीला प्रकाशित होऊन ६० वर्षे झाली आहेत.आजही वाचकांच्या पहिल्या पसंतीच्या अग्रक्रमात `स्वामी` आपलं अढळपद राखून आहे. ...Read more

  • Rating StarSharad Kharde Patil

    आज वाचुन पुर्ण झाली.. अगदी सहज सोप्या शब्दात कालखंड उभा करणे ही तर रणजित देसाई सरांची अफाट शक्ती च... श्रीमंत बाजीराव पेशवे वा पानिपत युद्धा नंतर मराठा साम्राज्यस लयाला नेण्यास नंतर चे पेशवे कारणीभूत या माझ्या अविचारी बुद्धीला छेद देणारी कांदाबरी.. "वाचाल तरच वाचाल " ...Read more

  • Rating StarAnkush Naik

    आजच कादंबरी वाचून पूर्ण झाली. राज्यकारभार सांभाळताना व गृहक्लेशातून जात असतानाही आपल्या पत्नीवर माधवरावांनी किती निस्सीम प्रेम केलं होतं, ह्याची माहिती झाली. माधवरावांचे आणि रमाबाईंचे शेवटी-शेवटी असलेले संवाद तर खरे प्रेम काय असते, याची जाणीव करून देात. कादंबरी वाचून पूर्ण झाल्यावर, मन खूप सुन्न झालं. प्रेमावरचे आज पर्यंत खूप चित्रपट बघितले आणि ते आवडले देखील, पण ही कादंबरी वाचून पूर्ण झाल्यावर वाटलं, की ह्या सारखी दुसरी प्रेमकथा असूच शकत नाही.. एवढंच म्हणेन, अप्रतिम !!!!!!!! अप्रतिम !!!!!!!! अप्रतिम !!!!!!!! रणजित देसाई सरांचे खूप आभार, त्यांच्या लेखनामुळेच एवढा छान इतिहास मनाला स्पर्शून गेला. 🙏🙏 ...Read more

  • Rating StarMahendra Dhalape

    "ती जागा फार सुंदर आहे, प्रशस्त घाट आहे. त्या घाटाच्या जरा वरच्या बाजूला जाऊन उभे राहिले व पहिले की काळ्या फत्तरानी रेखत गेलेला नदीकाठ डोळ्यात भरतो.नदीच्या पात्रावरून वाऱ्याबरोबर सळसळत येणाऱ्या लाटा मनाचे तरंग उठवतात... माधवरांवांचे मस्तक आपल्या मांडवर घेऊन रमाबाई चितेवरूनच दूरवर दिसणारा नदीचा पट्टा नजरेत भरत उराशी साठवत होत्या. अचानक दृश्य धुरकट होऊ लागले,ज्वाला वर चढत होत्या, फुटणाऱ्या लाकडाखेरीज काही आवाज आवाज कानांवर येत नव्हता.. क्षणभर दर्शन झाले ते ज्वालांच्या सोबतीने फडफडणाऱ्या रेशमी श्वेत-पदराचे.... रमाबाईंचे माधवरावांवर असलेलं निस्सीम प्रेम, कधीही एकमेकां कडे काहीही न मागणारे दोन्ही उभयतां, अत्यंत कमी वयात आलेल्या जबाबदारी स्वकर्तुत्वाने सिद्ध करणारे स्वामी...शब्दाच अपुरे आहेत पुढील वर्णनास.. शेवटची ३० पाने म्हणजे अगदी डोळ्या समोर सगळं दृश्य दिसत आहे असा भास आणि त्यातून होणारी मनाची घुसमट.. ...Read more

  • Read more reviews
Write Your Own Review
  • Default typing language is Marathi. To type in English press Ctrl+G key combination
Submit Review
PLEASE SEND YOUR AUDIO REVIEW ON editorial@mehtapublishinghouse.com

Related Books

People Who Bought This Item Also Bought

Latest Reviews

NAGZIRA
NAGZIRA by VYANKATESH MADGULKAR Rating Star
कृष्णा DIWATE

आजच्या पुस्तकाचा विषय माझ्या आवडीचा - जंगलाचा... *जंगल - काय असतं ?* म्हटलं तर फक्त झाडे, नदी-नाले, प्राणी पक्षी यांनी भरलेला जमिनीचा एक तुकडा .... की वन-देवता? की पशु-पक्ष्यांचं घर? की जीवनचक्रातील अति-महत्वाचा घटक? की आपल्यातल्या दांभिकपणाला - दिखव्याला - व्यवहाराला गाळून टाकणारं आणि आपल्यालाही त्याच्यासारखाच सर्वसमावेशक, निर्मळ बनवणारं आणि आपल्यातल्या originality ला बाहेर आणणारं, असं एक अजब रसायन? *जंगल भटक्यांना विचारा एकदा... बोलतानाच त्यांच्या चेहऱ्यावर आणि डोळ्यात जी चमक दिसेल ना, त्यातून फार वेळ वाट न बघता सरळ जंगल गाठण्याची इच्छा न होईल तरच नवल!* आमचा एक मित्र- ज्याने असंच जंगलांचं वेड लावलं आणि अजून एक भटकी मैत्रीण - जिने त्या वेडात भरच घातली..... आणि असे अजून अनेक भटके निसर्गप्रेमी ... आणि मुळातूनच निसर्गाची ओढ , या सर्व गोष्टी माझ्या जंगल -प्रेमासाठी कारणीभूत ठरल्या. *आणि मग अरण्यऋषी श्री. मारुती चितमपल्ली, शंकर पाटील (कथा), डॉ. सलीम अली, जिम कॉर्बेट, व्यंकटेश माडगूळकर इत्यादींनी या निसर्गदेवतेकडे बघण्याची एक वेगळी दृष्टी दिली. त्या सर्वांनाच आजचा हा पुस्तक-परिचय सादर अर्पण!!* कथांसाठी प्रसिद्ध असणाऱ्या लेखकाने हे नागझिरा पुस्तक का बरे लिहिले असावे? मनोगतात ते स्वतः म्हणतात - *"महाराष्ट्रातील एखाद्या आडबाजूच्या जंगलात जाऊन महिना दोन महिने राहावे, प्राणी जीवन, पक्षी जीवन, झाडेझुडे पाहत मनमुराद भटकावे आणि या अनुभवाला शब्दरूप द्यावे हा विचार गेली काही वर्षे माझ्या मनात घोळत होता. काही परदेशी प्राणी शास्त्रज्ञांनी असा उद्योग करून लिहिलेली उत्तम पुस्तके माझ्या वाचण्यात आल्यापासून ही इच्छा फारच बळवली. मी इथे तिथे प्रयत्न करून पाहिले आणि निराश झालो. हे काम आपल्या आवाक्यातले नाही असे वाटले. मग शेल्लरने कुठेतरी लिहिल्याचे वाचले की भारतातील लोक प्राणी जीवनाच्या अभ्यासात उदासीन आहेत, आफ्रिकेच्याही फार मागे आहेत. त्यांना वाटते अशा संशोधनासाठी प्रचंड खर्च करावा लागतो, पाण्यासारखा पैसा लागतो. पण तसे नाही. गळ्यात दुर्बीण, मनात अमाप उत्साह आणि आस्था असली की अभ्यास होतो. मी शक्य तेव्हा एकट्यानेच उठून थोडेफार काम करत राहायचे ठरवले. कधी काझीरंगा, मानस या अभयारण्यावर, कधी नवेगाव-बांधावर तर कधी कोरेगावच्या मोरावर लिहित राहिलो.* *मला चांगली जाणीव आहे की हा प्रयत्न नवशिक्याचा आहे. तो अपुरा आहे, भरघोस नाही. त्यात बऱ्याच त्रुटी आहेत, पण नव्या रानात शिरण्यासाठी पहिल्यांदा कोणीतरी वाट पाडावी लागते. पुढे त्या वाटेने ये-जा सुरू होते. मी लहानशी वाट पाडली आहे एवढेच!"* लेखक आत्ता असते तर त्यांना नक्की सांगितले असते की तुम्ही पाडलेली पायवाट आता जवळ-पास राजमार्ग बनत चालली आहे. आज अनेक वन्य-जीव अभ्यासक, जंगल भटके सुजाण व सतर्क झाले आहेत, जंगले आणि प्राणी वाचले पाहिजेत यासाठी प्रयत्न सुरु आहेत. ह्या प्रयत्नांमागे लेखकासारख्या अनेक वनांचा अभ्यास करून ते आपल्यासमोर आणणाऱ्यांचा मोठा हात आहे. आज पक्षी-निरीक्षक किरण पुरंदरेंसारखे व्यक्ती शहरातील सगळा गाशा गुंडाळून जंगलात राहायला गेलेत ... काय नक्की thought -process झाली असेल त्यांची? फक्त जंगल-भटकंती करताना पाळावयाचे नियम अत्यंत महत्वाचे आहे. मुख्यत्वे-करून कुठल्याही वृक्षांचे, प्राणी-पक्ष्यांचे आपल्या असण्याने कुठलाही त्रास किंवा धोका - हानी संभवू नये, याची काळजी आपल्यासारख्या सुज्ञ भटक्यांनी नक्की घ्यावी. तरच हे भटकणे आनंद-दायी होईल. *भंडारा जिल्यातील नागझिरा हे एक अभयारण्य! फार सुंदर आहे.* हे पुस्तक फक्त लेखकाच्या दृष्टीने त्यांना भावलेलं जंगल आहे का? फक्त जंगलाचं वर्णन आहे का? तर नाही. एक पट्टीचा कथालेखक आणि मानव-स्वभाव चितारणारा लेखक केवळ वर्णन करू शकत नाही. माझ्या मते ही एक प्रक्रिया आहे, त्यांच्या अंतर्बाह्य बदलाची, जी त्यांना जाणवली, अगदी प्रकर्षाने. आणि तोच स्वतःचा शोध त्यांनी आपल्यासमोर मांडण्याचा प्रयत्न केलाय. बाकी प्रत्येकाचं जंगल वेगळं, खरं जंगल नाही तर स्वतःच्या आतलं एक जंगल. ते ज्याचं त्याने शोधायचं, त्यात डुंबायच, विहार करायचा आणि काही गवसत का ते बघायचं .... लेखकानेही तेच केलं... एक स्वगत मांडलं आहे.... आणि त्यातून संवादही साधला आहे. हे पुस्तक ललित म्हणावे की कादंबरी, वर्णन म्हणावे की आत्मकथन, अशा हिंदोळ्यावर हे वाचताना मी सतत राहते. अतिशय आशयपूर्ण गहिऱ्या अर्थाचे लिखाण आहे यात. लेखकाने नागझिरा आणि त्याचे वर्णन कसे केले आहे ते आपण रसिक वाचकांनी हे पुस्तक वाचूनच त्याचा आनंद घ्यावा. ते इथे मी सांगत बसणार नाही, उगाच तुमचं आनंद का हिरावून घेऊ? मी इथे मला भावलेले लेखकच मांडण्याचा अल्पसा प्रयत्न करत आहे, ते ही या पुस्तकाच्या माध्यमातून... पहिल्याच पानावर ते काय लिहितात बघा - *"गरजा शक्य तेवढ्या कमी करायच्या, दोनच वेळा साधे जेवण घ्यायचे, त्यात पदार्थ सुद्धा दोन किंवा तीनच. स्वतःचे कामे स्वतःच करायची. पाणी आणणे, कपडे धुणे अंथरून टाकणे आणि काढणे या साध्या सुध्या गोष्टींसाठी माणसांनी दुसऱ्यावर का अवलंबून राहावे? एकांत, स्वावलंबन आणि प्रत्येक बाबतीत मितव्यय ही त्रिसूत्री पाळून जंगलात पायी भटकायचे, जंगलाच्या कुशीत राहून निरागस असा आनंद लुटायचा या माफक अपेक्षेने गेलो आणि माझा काळ फार आनंदत गेला . रेडिओ, वृत्तपत्रे, वाङ्मय चर्चा, वाचन, कुटुंब, मित्र, दुसऱ्याच्या घरी जाणे येणे, जेवण देणे आणि घेणे यापैकी काहीही नसताना कधी कंटाळा आला नाही. करमत नाही असे झाले नाही. रोज गाढ झोप आली. स्वप्न पडले असतील तर ती सकाळी आठवली नाही. शिवाय मित आहार आणि पायी हिंडणे यामुळे चरबी झडली. एकूणच मांद्य कमी झाले."* हे वाचून आपल्याला नक्की काय हवे असते, आणि रोजच्या रहाटगाडग्यात आपण काय करतो, याची मनातल्या मनात तुलना व्हावी. खरंच काय हवं असतं आपल्याला? आपण सतत प्रेम, शांती, समाधान आणि मनःशांती याच्याच तर शोधात असतो ना? आणि नेमक्या ह्याच सर्व गोष्टी बाजूला पडून आपण नुसते धावतच असतो... कशासाठी?? जीवनाचं तत्वज्ञान हे फार गंभीर नाहीये, अगदी छोट्या छोट्या गोष्टीतून आपण ते समजून घेऊन शकतो. फक्त ती जाण असली पाहिजे. थोडासा थांबून विचार झाला पाहिजे. मनःचक्षु उघडे पाहिजे आणि मुख्य म्हणजे मी कुणीतरी मोठा , हा भाव पहिल्यांदा गाळून पडला पाहिजे. *अगदी तसंच जसं पानगळीच्या मोसमात जुनं पान अगदी सहज गळून पडतं ... नव्यासाठी जागा करून देतं ... जंगल आपल्याला हेच शिकवतं ... न बोलता ... त्याच्या कृतीतून ... आपली ते समजून घेण्याची कुवत आहे का?* शेवटच्या प्रकरणात लेखक परतीसाठी रेल्वे फलाटावर येतो. तेव्हाचचं त्यांचं स्वगत फार विचार करायला भाग पाडतं - *"ह्या दोन तासात करण्याजोगे असे काहीच महत्त्वाचे कार्य नसल्यामुळे मी आरशासमोर बसून दाढी केली, मिशा काढून टाकल्या. सतत अंगावर होते ते हिरवे कपडे काढून टाकले आणि इतके दिवस माझ्या कातडी पिशवीच्या तळाशी परिटघडी राहिलेले झुळझुळीत कपडे चढवून पोशाखी बनलो.`* किती साधी वाक्य आहेत, पण `पोशाखी बनलो` यातून किती काय काय सांगायचे आहे लेखकाला... गहिरेपण जाणवते! मला विचार करायला भाग पाडते. ट्रेक करून गड -किल्ल्यांहून परतताना माझीही अवस्था काहीशी अशीच व्हायची... जाड पावलांनी घरी परतणे आणि पुन्हा निसर्गात भटकायला मिळण्याची वाट पाहणे, याशिवाय गत्यंतर नसायचे. *जंगलांवर , निसर्गावर निस्सीम प्रेम करणाऱ्या आणि त्यांच्या संवर्धनासाठी झटणाऱ्या अनेक वेड्यांमुळे आज आपली वसुंधरा टिकली आहे. पुढील पिढ्यांसाठी तिला असच बहरत ठेवायचं असेल, किमान टिकवायचं जरी असेल तरी आपणही थोडेसे निसर्ग-वेडे व्हायला काय हरकत आहे??* *वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे... वनचरे ...* धन्यवाद! जय हिंद!!! ...Read more