THE BEANS IN A FARM. SHANKAR PATIL`S STORIES ARE A TREASURE OF MARATHI LITERATURE. HE HAS A VERY UNCOUTH MIND. HE DOES NOT INTEND TO EXPOSE THE RURAL LIFE TO GAIN POPULARITY. HE DOES NOT WRITE JUST WITH THE URBAN READERS IN HIS MIND. HE WRITES TO FIND HIMSELF IN THE WORDS, IN THE INCIDENCES, IN THE STORIES. HE HAS RECOGNIZED THE VALUE OF STORY WRITING, HE UNDERSTANDS THAT WRITING IS A MEAN TO FIND THE TRUE SOUL. HE STARTED HIS JOURNEY AS A STORY WRITER IN 1950. THE RURAL MIND AND SOUL LIVES IN A SOCIETY, YET THE SOCIETY FAILS TO INCULCATE THE VALUES LIKE FREEDOM, EQUALITY; THIS IS WHAT HE ALWAYS REGRETS. PATIL HAS MORE FAITH ON TRANSMOGRIFICATION THAN TRADITIONS. HE REALIZES THE PROBLEMS OF RURALITES, HE DOES NOT AIM AT ENTERTAINING, BUT WRITES OUT OF HIS SOCIAL AWARENESS. WHAT FACES HIM IS THE SOCIETY BASED ON THE ABODE OF VALUES AND CULTURE. HE EXPOSES THE SHOWY BUT USELESS TRANSFORMATION IN HIS UNIQUE STYLE, SARCASTIC YET WITH A TOUCH OF HUMOUR. DOES ANYONE FIND EXPERIENCES? NO, THEY COME TO US AUTOMATICALLY; WE JUST HAVE TO KEEP ALL OUR SENSES OPEN TO THEM. PATIL MUST HAVE REALIZED AND PRACTICED THIS. STILL, A LOT HAPPENS BETWEEN HIS FEELING OF THE EXPERIENCES AND REPRODUCTION OF THEM. IT IS A VERY INTRICATE PHENOMENON. HIS STORIES TAKE BIRTH FROM THE DEPTH OF HIS CONTEMPLATION. THIS PROCESS HAS BEEN CONTINUOUSLY GOING ON FOR OVER A PERIOD OF 25 TO 30 YEARS NOW. HIS STORIES HAVE ENRICHED MARATHI LITERATURE WORDLESSLY, CAN WE REFUSE THIS?
शंकर पाटलांची कथा ही मराठी कथेचे एक लेणे आहे. त्यांचे मन अतिशय संस्कारक्षम आहे. केवळ ग्रामीण जीवनदर्शन घडवावे असा त्यांचा हेतू नसतो किंवा लोकप्रियता मिळविण्यासाठी गावरान किस्से सांगावेत असाही त्यांचा हेतू नाही. त्यांनी शहरी वाचकांचे भान ठेवून कथालेखन केले नाही. कथा हे आत्मशोधाचे साधन आहे, ही जाणीव शंकर पाटलांना आहे. १९५० पासून त्यांचा कथालेखनाचा प्रवास पाहिला तर हे लक्षात येईल, पण ग्रामीण मन ज्या समाजव्यवस्थेत वाढते आहे त्यात स्वातंत्र्य समतादी मूल्यांची रुजवण झालेली नाही, याचे त्यांना दु:ख आहे. पाटील परंपरेपेक्षा परिवर्तनावर श्रद्धा ठेवतात. त्यांना ग्रामीण प्रश्नांचे भान आहे; आणि म्हणूनच त्यांच्या कथेचा अवतार केवळ रंजनार्थ नाही, त्यांच्या लेखनामागे सामाजिक जाणीव आहे. मूल्यांवर अधिष्ठित अशा समाजव्यवस्थेचे चित्र त्यांच्या समोर आहे; म्हणून तर ते आपल्या कथांतून बेगडी परिवर्तनाचे व्यंगचित्रण करतात. अनुभव कधी शोधून सापडतात? ते आपसुक यावे लागतात. पाटलांच्या कथा अशाच रीतीने त्यांचे बोट धरून आल्या असाव्यात पण या कथानिर्मिती मागे केवढी प्रचंड घडामोड आहे, गुंतागुंत आहे. जणू चिंतनाच्या डोहातूनच ती जन्मते. जवळ जवळ २५३० वर्षे पाटलांची कथा वाटचाल करीत आहे. तिने मराठी कथेला ‘श्रीमंत’ केले आहे हे कुणाला नाकारता येईल काय! –डॉ. भालचंद्र फडके